-15% na wszystkie pakiety z kodem EASTER 🌷
Skorzystaj z rabatu przed zmianą cennika (01.04 koniec 0% VAT na żywność)
03
dni
:
10
godz.
:
40
min.
:
4
sek.
ZDROWIE | 03 lutego 2023

Rakotwórcza żywność – które produkty zwiększają ryzyko?

Nie ma jednoznacznych dowodów na to, że określone produkty spożywcze bezpośrednio powodują raka. Jednak niektóre badania wskazują, że istnieje konkretna lista substancji, które mogą zwiększyć ryzyko zachorowania na niektóre nowotwory.

Image

Jak jedzenie może powodować raka?

Najdokładniej zweryfikowane substancje rakotwórcze pochodzące z żywności znajdują się przeważnie w wysoko przetworzonej żywności i czerwonym mięsie.

Produkty kosmetyczne i chemia przemysłowa również zawierają czynniki rakotwórcze, ale dzisiaj koncentrujemy się na źródłach odżywczych.

Substancja rakotwórcza w jakimś stopniu zakłóca sposób, w jaki nasze komórki funkcjonują i replikują się, szczególnie w odniesieniu do procesów takich jak apoptoza (normalna, zaprogramowana śmierć komórki).

Niezależnie od tego, czy czynnik rakotwórczy bezpośrednio uszkadza/przepisuje DNA w komórce, czy nie, końcowym rezultatem jest kaskadowy „błąd systemowy” w komórkach, który powoduje niekontrolowane podziały, powstawanie zmian rakotwórczych.

Sam składnik odżywczy i/lub produkt spożywczy nie zawsze jest winny — zaś metody gotowania, pestycydy i inne czynniki.

Rakotwórcza żywność

Badanie przeprowadzone przez Wydział Epidemiologii i Genetyki Nowotworów w Gaithersburg (Division of Cancer Epidemiology and Genetics) wymienia różnorodne produkty spożywcze, napoje i dodatki, co do których istnieje silne podejrzenie lub potwierdzono, że zwiększają ryzyko zachorowania na raka. Należy do nich…

Alkohol

Sam etanol nie został uznany za czynnik rakotwórczy, ale naukowcy uważają, że tworzy rakotwórczy produkt uboczny – m.in genotoksyczny aldehyd octowy. Nadużywanie etanolu może zwiększyć ryzyko wystąpienia raka jamy ustnej, gardła, krtani, przełyku, płuc, żołądka, trzustki, okrężnicy i piersi.

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA)

Są wszechobecne w środowisku, jako zanieczyszczenie powietrza, gleby i żywności. Warzywa i owoce mogą być zanieczyszczone WWA zarówno poprzez powietrze, wodę jak i glebę. A także mogą powstawać w wyniku obróbki żywności tj. wędzenie, grillowanie, pieczenie, smażenie.

Nitrozoaminy

Związki azotowe, które powstają w wyniku endogennej syntezy z azotanów (III) i azotanów (V), występujących w żywności. Źródłem ich są: produkty mięsne, szczególnie wędzone i peklowane. Obecne mogą być również w rybach, serach, przetworach zbożowych, herbacie, winie. Zwiększają ryzyko nowotworów wątroby, jelita grubego, płuc, trzustki, żołądka, nerek, pęcherza moczowego, przełyku i języka.

Mykotoksyny

Klasa związków występujących naturalnie w grzybach. Najczęściej występującą mykotoksyną jest aflatoksyna. Wykazują działanie mutagenne, estrogenne, teratogenne i kancerogenne. Powstają zazwyczaj z nieprawidłowego przechowywania żywności tj. kukurydza, orzeszki ziemne, czy inne orzechy. Mogą występować również w produktach tj. zboża, kawa, kakao, herbata, piwo, wino, mleko w proszku.

Co więcej, badania wykazują, że picie gorącej herbaty i innych napojów może zwiększać ryzyko raka przełyku. Przyczyną może być uszkodzenie mechaniczne komórek przełyku i jego następstwa, które potencjalnie prowadzą do raka.

Podsumowanie

Wiedza na temat potencjalnie rakotwórczej żywności jest ważna, a jednocześnie unikanie danej grupy żywności jest trudne. Natomiast warto znać ich potencjalne źródła i starać się ograniczać ich spożycie.

Zalecam przede wszystkim unikanie żywności wysoko przetworzonej, czerwonego mięsa (zwłaszcza wędzonego i smażonego), obniżenie spożycia alkoholu oraz zadbanie o właściwe przechowywanie żywności.

Bibliografia:

  1. Woziwoda, A., & Piosik, J. (2009). Heterocykliczne aminy aromatyczne: charakterystyka i znaczenie w indukcji procesow nowotworowych. Biotechnologia, 4, 133-151.
  2. Olędzki, R. (2017). Substancje niebezpieczne w żywności wykazujące działanie rakotwórcze i mutagenne. [W:] Maciąg, M., Maciąg. K. Zagrożenia i problemy cywilizacyjne XXI w.–przegląd i badania (s. 30-48). Lublin: Wydawnictwo Naukowe Tygiel.
  3. Zachara, A., & Juszczak, L. (2016). Zanieczyszczenie żywności wielopierścieniowymi węglowodorami aromatycznymi-wymagania prawne i monitoring. Żywność Nauka Technologia Jakość, 23(3), 5-20.
Image
Image

Autorka tekstu: mgr Klaudia Kubrak

dietetyk kliniczny, psychodietetyk

Pasjonatka zdrowego stylu życia. Propagatorka dobrej relacji z jedzeniem. Pragnie udowodnić, że dieta to nie szereg wyrzeczeń, a smaczna droga do lepszego samopoczucia.